Kupując polisę, zazwyczaj oczekujemy natychmiastowej ochrony. Tymczasem opłacenie składki nie zawsze oznacza, że ubezpieczyciel od razu przyjmuje na siebie pełną odpowiedzialność. W wielu umowach kluczową rolę odgrywa mechanizm zwany karencją.

Niezrozumienie tego pojęcia to najkrótsza droga do odmowy wypłaty świadczenia. Poniższy poradnik wyjaśnia, jak działa okres wyczekiwania, dlaczego towarzystwa go stosują i w jakich sytuacjach można go uniknąć.

Co to jest karencja – definicja i cel stosowania

Karencja, w dokumentach często nazywana okresem wyczekiwania, to czas bezpośrednio po zawarciu umowy, w którym ochrona ubezpieczeniowa jest zawieszona lub ograniczona. W praktyce oznacza to, że mimo opłacania składek, za zdarzenia powstałe w tym terminie nie otrzymasz pieniędzy.

Cel tego mechanizmu jest czysto ekonomiczny – ma on chronić ubezpieczyciela (i portfele innych klientów) przed wyłudzeniami i antyselekcją. Chodzi o wyeliminowanie sytuacji, w których ktoś kupuje polisę, wiedząc, że szkoda jest nieuchronna lub już zaistniała – np. ubezpiecza dom, widząc nadchodzącą powódź, lub kupuje polisę na życie tuż po zdiagnozowaniu ciężkiej choroby.

Długość karencji w zależności od rodzaju zdarzenia

Czas trwania braku ochrony zależy od rodzaju ryzyka i konkretnego towarzystwa. W jednej polisie mogą występować różne karencje dla różnych zdarzeń.

Ciąża i urodzenie dziecka

To najczęstszy powód pytań o okres wyczekiwania. Aby otrzymać świadczenie za urodzenie dziecka, polisa musi „trwać” odpowiednio długo przed porodem.

• ubezpieczenia indywidualne – zazwyczaj 9 miesięcy (wymusza zakup polisy przed zajściem w ciążę)
• ubezpieczenia grupowe – często 6 miesięcy lub brak karencji (przy przystąpieniu w określonym terminie)

Jeśli do porodu dojdzie przed upływem tego terminu, świadczenie nie zostanie wypłacone.

Poważne zachorowanie i operacje

W przypadku chorób przewlekłych i nagłych zachorowań (np. zawał, udar, nowotwór), karencja wynosi standardowo od 3 do 6 miesięcy (90-180 dni). Ma to zapobiec kupowaniu ochrony przez osoby już chore, które potrzebują sfinansować leczenie.

Warto pamiętać o zapisach dotyczących tzw. stanów chorobowych istniejących przed zawarciem umowy. Często są one wyłączone z odpowiedzialności nawet po upływie okresu karencji.

Śmierć ubezpieczonego – kiedy ochrona działa od razu

W przypadku zgonu kluczowa jest przyczyna:

• nieszczęśliwy wypadek – zazwyczaj brak karencji (ochrona działa od startu polisy)
• zgon naturalny/choroba – karencja wynosi często ok. 6 miesięcy
• samobójstwo – zgodnie z Kodeksem cywilnym, ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeśli samobójstwo nastąpiło w ciągu 2 lat od zawarcia umowy

Czy można ominąć karencję – sposoby i wyjątki

Choć karencja jest standardem, istnieją sposoby na jej skrócenie lub całkowite uniknięcie.

Przeniesienie ubezpieczenia i ciągłość ochrony

To najważniejszy mechanizm w ubezpieczeniach grupowych. Jeśli zmieniasz pracę i przechodzisz z jednej „grupówki” do drugiej, nowy ubezpieczyciel może zaliczyć twój staż ubezpieczeniowy. Warunkiem jest zachowanie ciągłości (brak przerwy w ochronie dłuższej niż np. 30 dni). Dzięki temu, mimo nowej polisy, nie musisz od nowa czekać na ochronę z tytułu urodzenia dziecka czy pobytu w szpitalu.

Ubezpieczenie grupowe vs badania medyczne

W zakładach pracy często zdarzają się tzw. „okienka transferowe”, podczas których nowi pracownicy mogą przystąpić do ubezpieczenia bez karencji na większość ryzyk. W drogich polisach indywidualnych alternatywą są badania medyczne – jeśli udowodnisz swój dobry stan zdrowia przed podpisaniem umowy, ubezpieczyciel może zrezygnować z okresu wyczekiwania.

Karencja w ubezpieczeniach majątkowych – przypadek powodzi

W polisach mieszkaniowych pojęcie to dotyczy głównie ryzyka powodzi. Standardowa karencja wynosi tu od 15 do 30 dni. Jeśli kupisz polisę w dniu, gdy rzeki przekraczają stany alarmowe, za zalanie nie otrzymasz odszkodowania. Inne zdarzenia, jak pożar czy kradzież, są zazwyczaj objęte ochroną natychmiast.

Gdzie sprawdzić okres karencji w swojej umowie

Informacje te znajdują się wyłącznie w OWU (Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia). Należy szukać sekcji o nazwach:

• „Początek odpowiedzialności”
• „Ograniczenia odpowiedzialności”
• Tabela świadczeń

Podsumowanie

Karencja to mechanizm zabezpieczający stabilność rynku ubezpieczeń. Choć bywa uciążliwa dla klienta, w przypadku nagłych zdarzeń (wypadków) zazwyczaj nie obowiązuje. Planując zakup polisy – zwłaszcza pod kątem powiększenia rodziny czy leczenia – należy zrobić to z odpowiednim wyprzedzeniem. Najskuteczniejszą metodą na ominięcie tych ograniczeń pozostaje zachowanie ciągłości ubezpieczenia przy zmianie ubezpieczyciela.