Dla większości gospodarstw domowych, których finanse opierają się na regularnych dochodach z pracy, nagłe zwolnienie to jedno z największych ryzyk finansowych. Stabilność budżetu, zdolność do spłaty kredytów i pokrywania bieżących rachunków zostają gwałtownie zachwiane. Państwowy zasiłek dla bezrobotnych jest niski, ograniczony czasowo i nie każdemu przysługuje. Na rynku istnieją jednak prywatne polisy, takie jak ubezpieczenie od utraty pracy, które mają stanowić finansową „poduszkę bezpieczeństwa” w tym trudnym okresie.
Co to jest ubezpieczenie od utraty pracy?
Ubezpieczenie od utraty pracy to dobrowolna polisa, której celem jest zapewnienie ochrony finansowej na wypadek niedobrowolnego przerwania zatrudnienia. W praktyce oznacza to, że jeśli stracimy pracę, ubezpieczyciel przez określony w umowie czas (np. 6 lub 12 miesięcy) będzie wypłacał nam miesięczne świadczenie. Ma ono pomóc w pokryciu bieżących zobowiązań, takich jak raty kredytu czy czynsz, dając nam czas na znalezienie nowego zatrudnienia.
Gdzie najczęściej znajdziemy ubezpieczenie od utraty pracy?
Polisa ta rzadko występuje na rynku jako produkt, który można kupić „z ulicy”. Zazwyczaj jest oferowana w bardzo konkretnych sytuacjach.
Polisa przy kredycie (hipotecznym lub gotówkowym) – najczęstsza forma
To najpopularniejszy model. Banki, udzielając kredytu (szczególnie hipotecznego), proponują klientom ubezpieczenie spłaty kredytu (tzw. CPI – Credit Protection Insurance), którego głównym składnikiem jest właśnie ubezpieczenie od utraty pracy. W takim modelu, w razie zwolnienia, ubezpieczyciel nie wypłaca pieniędzy „do ręki” kredytobiorcy, ale przez kilka lub kilkanaście miesięcy spłaca raty kredytu bezpośrednio do banku. Beneficjentem jest bank, ale realną korzyść odnosi klient, który jest w tym czasie zwolniony z obowiązku płacenia rat.
Dodatek do konta bankowego lub karty kredytowej
Niektóre banki oferują pakiety ubezpieczeniowe do prestiżowych kont osobistych lub kart kredytowych, które również mogą zawierać komponent chroniący przed utratą dochodów, zabezpieczający np. spłatę zadłużenia na karcie.
Samodzielne (indywidualne) ubezpieczenie od utraty pracy
Jest to bardzo rzadko spotykana forma na polskim rynku. W takim wariancie ubezpieczony sam wybiera sumę miesięcznego świadczenia (np. 2000 zł), które w razie utraty pracy otrzyma „do ręki” i będzie mógł przeznaczyć na dowolny cel.
Kluczowy haczyk: Kiedy polisa nie zadziała? (Restrykcyjne wyłączenia)
Ubezpieczenie od utraty pracy jest prawdopodobnie najbardziej restrykcyjną polisą na rynku. Ubezpieczyciele bardzo boją się tzw. ryzyka moralnego (czyli sytuacji, w której ktoś celowo doprowadza do szkody, by uzyskać odszkodowanie). Dlatego katalog wyłączeń odpowiedzialności jest niezwykle długi i precyzyjny.
Definicja „utraty pracy” – kogo chroni polisa?
Przede wszystkim należy sprawdzić, kogo ubezpieczyciel w ogóle uważa za „pracownika”. Zazwyczaj ochrona jest dostępna wyłącznie dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, które mają odpowiednio długi staż pracy (np. minimum 6 miesięcy u danego pracodawcy).
Polisa niemal na pewno wyłącza osoby samozatrudnione (B2B), pracujące na umowach cywilnoprawnych (zlecenie, o dzieło) oraz zatrudnione na umowę na czas określony.
Kto musi Cię zwolnić? (Najważniejsze wyłączenia)
To kluczowy zapis w OWU. Polisa na wypadek utraty pracy zadziała zazwyczaj tylko wtedy, gdy to pracodawca wypowie nam umowę z przyczyn leżących po jego stronie (np. w ramach zwolnień grupowych, likwidacji stanowiska pracy, upadłości firmy).
Ubezpieczenie od utraty pracy NIE ZADZIAŁA, jeśli:
- Zwolnisz się sam (złożysz wypowiedzenie).
- Rozwiążesz umowę za porozumieniem stron (nawet jeśli zasugerował to pracodawca).
- Zostaniesz zwolniony dyscyplinarnie (z winy pracownika).
- Twoja umowa na czas określony po prostu wygaśnie i nie zostanie przedłużona.
- W momencie zakupu polisy byłeś już w okresie wypowiedzenia lub wiedziałeś o planowanych zwolnieniach.
Jak działa świadczenie? (Karencja i okres wyczekiwania)
Nawet jeśli spełnimy rygorystyczne warunki definicji „utraty pracy”, świadczenie nie jest uruchamiane natychmiast.
Karencja początkowa
Polisa nie działa od razu po jej zakupie. Ubezpieczyciele stosują długą karencję, np. 3, 6, a czasem nawet 12 miesięcy. Jeśli stracisz pracę w tym okresie, ubezpieczenie nie zadziała.
Okres wyczekiwania (franszyza czasowa)
Gdy już stracisz pracę (po okresie karencji), wypłata świadczenia również nie rusza od razu. Musi minąć tzw. okres wyczekiwania (np. 30 lub 60 dni), w którym pozostajesz bezrobotny. Dopiero po tym czasie ubezpieczyciel wypłaca pierwszą ratę/świadczenie.
Okres wypłaty świadczenia
Ochrona jest krótkoterminowa. Polisa zapewnia wsparcie finansowe zazwyczaj przez 6, 9 lub maksymalnie 12 miesięcy.
Wymóg statusu bezrobotnego
Ubezpieczyciel niemal na pewno wymaga od ubezpieczonego zarejestrowania się w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku. Jest to dla niego dowód, że faktycznie pozostajemy bez pracy i aktywnie jej poszukujemy.
Czy ubezpieczenie od utraty pracy się opłaca?
To bardzo trudne pytanie, na które każdy musi odpowiedzieć sobie sam po analizie kosztów i warunków.
Kiedy warto rozważyć?
Polisa ta ma największy sens jako dodatek do dużego kredytu hipotecznego zaciąganego na kilkadziesiąt lat. Daje nam psychiczną poduszkę bezpieczeństwa, że w razie zwolnienia grupowego w naszej korporacji, ubezpieczyciel da nam „rok oddechu” na spłatę rat. Warto ją też rozważyć, pracując w stabilnej firmie, ale w branży narażonej na cykliczne redukcje etatów.
Kiedy jest to zły pomysł?
Zdecydowanie nie warto kupować tej polisy, jeśli pracujemy na umowie B2B, zleceniu, umowie na czas określony lub jeśli nasza branża jest bardzo stabilna. Koszt składki (często wysoki, doliczany do raty kredytu) może być niewspółmierny do iluzorycznej ochrony, obwarowanej tak wieloma wyłączeniami.
Alternatywa: własna poduszka finansowa
Dla większości osób znacznie lepszym i bardziej elastycznym rozwiązaniem niż polisa na wypadek utraty pracy, jest systematyczne budowanie własnej poduszki finansowej (funduszu awaryjnego) w wysokości 6-12 miesięcznych pensji. Daje nam ona pełną kontrolę, działa niezależnie od powodu utraty pracy (nawet jeśli sami się zwolnimy) i nie ma żadnych wyłączeń.
Podsumowując, ubezpieczenie od utraty pracy to produkt bardzo niszowy. Zanim się na nie zdecydujesz, przeczytaj Ogólne Warunki Ubezpieczenia trzy razy, zwracając szczególną uwagę na definicję utraty pracy i listę wyłączeń. W wielu przypadkach może się okazać, że jest to iluzoryczna ochrona, która w realnym kryzysie po prostu nie zadziała.
