Termin „ubezpieczenie wypadkowe” jest w Polsce bardzo często używany, ale też bywa mylący. Dzieje się tak, ponieważ pod tą jedną nazwą kryją się dwa zupełnie różne systemy ochrony: obowiązkowa składka płacona do ZUS oraz dobrowolna, prywatna polisa NNW. Oba mają chronić nas przed skutkami wypadków, ale działają w zupełnie innych obszarach i oferują inne świadczenia.
Co to jest ubezpieczenie wypadkowe? Dwa systemy pod jedną nazwą
Na początek zdefiniujmy „wypadek” w rozumieniu ubezpieczeniowym. Jest to zawsze zdarzenie nagłe, niespodziewane, wywołane przyczyną zewnętrzną (np. upadek, uderzenie, potrącenie), w wyniku którego doszło do urazu lub śmierci.
Jak wspomniano, w Polsce funkcjonują dwa filary ubezpieczeń wypadkowych.
Filar I: Ubezpieczenie wypadkowe w ZUS (publiczne i obowiązkowe)
Jest to jedna ze składek na ubezpieczenia społeczne (obok emerytalnej, rentowej i chorobowej), którą obowiązkowo odprowadza za nas pracodawca. Jej celem jest ochrona pracownika, ale wyłącznie w związku z sytuacjami dotyczącymi wykonywanej pracy (np. wypadek przy pracy lub w drodze do/z pracy).
Filar II: Ubezpieczenie wypadkowe prywatne (NNW)
To popularne ubezpieczenie od Następstw Nieszczęśliwych Wypadków. Jest to polisa dobrowolna, którą kupujemy samodzielnie. Jej największą zaletą jest szeroki zakres – chroni nas przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, niezależnie od tego, czy jesteśmy w pracy, w domu, na wakacjach czy na rowerze.
Kluczowa różnica: leczenie (NFZ) vs. świadczenie (ZUS/NNW)
Warto też odróżnić ubezpieczenie wypadkowe od zdrowotnego. Ubezpieczenie zdrowotne (NFZ) ma na celu leczenie – opłaca nasz pobyt w szpitalu, wizyty u lekarzy i refunduje leki. Z kolei ubezpieczenie wypadkowe (zarówno z ZUS, jak i prywatne NNW) ma na celu wypłatę świadczenia, czyli konkretnych pieniędzy za finansowe skutki wypadku (np. za ból, trwały uraz czy konieczność rehabilitacji).
Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe (ZUS) – co Ci daje jako pracownikowi?
Składka wypadkowa płacona do ZUS jest fundamentem ochrony każdego pracownika.
Kto podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu?
Obowiązkowo podlegają mu przede wszystkim pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, ale także osoby na umowach zlecenie oraz osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.
Czym jest „wypadek przy pracy”?
Aby skorzystać z tej ochrony, zdarzenie musi być zakwalifikowane jako „wypadek przy pracy”. Definicja jest bardzo ścisła – musi to być zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą (np. podczas wykonywania obowiązków, w drodze do lub z pracy, podczas podróży służbowej).
Jakie świadczenia gwarantuje ZUS po wypadku w pracy?
Jeśli wypadek zostanie uznany za wypadek przy pracy, pracownikowi przysługują znacznie korzystniejsze świadczenia niż przy zwykłej chorobie:
- Zasiłek chorobowy (płatne L4) w wysokości 100% wynagrodzenia (a nie standardowe 80%).
- Jednorazowe odszkodowanie za trwały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu.
- Świadczenie rehabilitacyjne, jeśli dalsze leczenie jest konieczne do powrotu do pracy.
- Renta z tytułu niezdolności do pracy (tzw. renta wypadkowa), jeśli uraz jest na tyle poważny, że trwale uniemożliwia zarabkowanie.
Ograniczenia ZUS
System publiczny ma jedno, kluczowe ograniczenie: działa tylko w związku z pracą. Nie ochroni nas w żaden sposób, jeśli złamiemy nogę na urlopie, podczas weekendowej wycieczki rowerowej, wchodząc po schodach we własnym domu czy podczas gry w piłkę z dzieckiem.
Prywatne ubezpieczenie wypadkowe (NNW) – ochrona przez całą dobę
Tę lukę, którą zostawia ZUS, doskonale wypełnia prywatne ubezpieczenie wypadkowe, czyli NNW.
Jak działa prywatne ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków?
Mechanizm jest prosty i opiera się na sumie ubezpieczenia (którą sami wybieramy, np. 50 000 zł) oraz tabeli uszczerbków. Po wypadku i zakończonym leczeniu, lekarz orzecznik ocenia, jaki procent trwałego uszczerbku na zdrowiu ponieśliśmy (np. 5% za dane złamanie). Odszkodowanie to iloczyn sumy ubezpieczenia i procentu uszczerbku (np. 5% * 50 000 zł = 2500 zł).
Co najczęściej obejmują prywatne ubezpieczenia wypadkowe?
Dobra polisa NNW to nie tylko wypłata za uszczerbek. Może ona obejmować również:
- Świadczenie z tytułu śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku (wypłata 100% sumy ubezpieczenia dla rodziny).
- Zwrot kosztów leczenia i rehabilitacji: bardzo ważny dodatek, pokrywający koszty prywatnych wizyt u ortopedy, zakupu kul, ortez czy sesji fizjoterapii.
- Pobyt w szpitalu (diaria szpitalna): wypłata określonej kwoty za każdy dzień hospitalizacji po wypadku.
- Czasowa niezdolność do pracy: dodatkowe świadczenie za sam okres przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Gdzie znajdziemy prywatne ubezpieczenia wypadkowe?
Polisy NNW są niezwykle popularne i występują w wielu formach:
- jako dodatek (umowa dodatkowa) do ubezpieczenia na życie,
- jako ubezpieczenie szkolne (NNW dla dziecka),
- jako ubezpieczenie komunikacyjne (NNW dla kierowcy i pasażerów),
- jako element ubezpieczenia turystycznego (NNW na wyjazd).
Ubezpieczenie wypadkowe a OC – nie myl tych polis
To kolejny częsty błąd. Pamiętajmy:
- Ubezpieczenie wypadkowe (NNW/ZUS) wypłaca pieniądze Tobie, gdy jesteś ofiarą wypadku (Ty złamałeś nogę).
- Ubezpieczenie OC (np. komunikacyjne, w życiu prywatnym) wypłaca pieniądze innym, gdy to Ty jesteś sprawcą szkody (Ty potrąciłeś pieszego, który złamał nogę).
Kiedy ubezpieczenie wypadkowe nie zadziała? (Wyłączenia)
Prywatne polisy NNW mają standardowe wyłączenia. Ubezpieczyciel nie wypłaci świadczenia, jeśli do wypadku doszło, gdy ubezpieczony był pod wpływem alkoholu lub narkotyków. Ochrona nie obejmuje też samookaleczenia czy prób samobójczych. Ważnym wyłączeniem są zdarzenia wynikające ze zdiagnozowanej wcześniej choroby przewlekłej (np. upadek spowodowany atakiem epilepsji), ponieważ nie jest to „przyczyna zewnętrzna”. Jeśli uprawiamy sporty ekstremalne lub wyczynowe, musimy wykupić specjalne rozszerzenie.
Czy samo ubezpieczenie wypadkowe z ZUS wystarczy?
Ochrona z ZUS jest fundamentem bezpieczeństwa w miejscu pracy i jest niezwykle cenna, gwarantując 100% płatne L4 i jednorazowe odszkodowanie. Działa jednak tylko w bardzo wąskim zakresie – w godzinach pracy.
Statystycznie jednak, znacznie więcej wypadków zdarza nam się w czasie wolnym. Dlatego prywatne ubezpieczenie wypadkowe (NNW) jest niezbędnym uzupełnieniem tej ochrony. Tylko ono chroni nas i naszą rodzinę przez całą dobę. Najlepszą strategią jest posiadanie obu tych zabezpieczeń: obowiązkowego ubezpieczenia wypadkowego z ZUS jako tarczy w pracy oraz dobrowolnego NNW jako gwarancji ochrony naszego życia prywatnego.
